Nöropsikolojik test raporu, özellikle DEMANS, DELİRYUM, DEPRESYON ayırıcı tanısı ve unutkanlık sorununun hangi alanlarda ve ne ağırlıkta olduğu konusunda bilgi sağlamakla birlikte, hekimin tedavisini yönlendirme ve hastanın takip süreci konusunda önemli katkılar sağlamaktadır.
Bilişsel özelliklerin geniş bir yelpazede değerlendirilmesini sağlayan testlerden oluşmaktadır. Nöropsikolojik testler konu üzerinde eğitimli klinik psikologlar tarafından uygulanır. Hastanın dikkat, dikkati sürdürme, belek, soyutlama, planlama, algı, duygudurum işlevleri gibi beynin pek çok farklı ve karmaşık işlevine yönelik (hastanın eğitim durumu da göz önüne alınarak) değerlendirme yapılır. Hazırlanan test raporu, özellikle depresyon-demans ayırıcı tanısı ve unutkanlık sorununun hangi alanlarda ve ne ağırlıkta olduğu konusunda bilgi sağlamakla birlikte, hekimin tedavisini yönlendirme ve hastanın takip süreci konusunda da önemli katkılar sağlamaktadır.
Nöropsikolojik değerlendirme; nöroloji, nöroşiruji ve psikiyatrinin yanı sıra epilepsi cerrahisi ve klinik psikoloji gibi özel alanlardaki uygulamalarda da önemli yer tutan yardımcı muayene yöntemlerinden biridir. Bu muayene beyin-davranış ilişkisi temelinde, nöropsikolojik testler olarak adlandırılan bir takım psikometrik araçlar ile gerçekleştirilir. Karmaşık davranışlar ve kognitif işlevler, beyindeki belli anatomik yapıların ve bunlar arasındaki nöral ağların katıldığı geniş boyutlu, dağınık, nörokognitif şebekelerin faaliyetine bağlı olarak gerçekleşir. Bu sistemlerin herhangi bir bileşeninin hasarı, ilgili kognitif alanda hafif ya da şiddetli bir bozulma ortaya çıkarabilir. Nöropsikolojik testler ise bu nöral sistemlerin ürünü olan karmaşık davranışlarımızı ve kognitif işlevlerimizi değerlendirmeye olanak sağlar. Nöropsikolojik testlerin kullanım alanları aşağıda sıralanmıştır:
- Ayırt edici tanı
- Hastalığın izlenmesi
- Tedavinin etkinliğinin izlenmesi
- Rehabilitasyonun planlanması
- Araştırma
Böylece nöropsikolojik testler, kişinin yakınmalarının altında gerçek bir bellek ya da diğer zihinsel işlevlerdeki bozukluğun ya da zayıflığın olup olmadığını ortaya koymak, yani olayın gerçekten beyin işlevlerinde bir bozulmaya mı, yoksa daha çok ruhsal gerginlik gibi bir duruma mı bağlı olduğunu ayırt etmek için elimizdeki en etkili yöntemi oluşturur. Bu testler, ayrıca zihinsel işlevlerde bir bozukluk saptandığı durumlarda, bunun biçimine bakarak ne tarzda bir hastalığın yol açtığı bir bozukluk olduğu (yani hastalığın tanısı) ve hastalığın prognozu (yani nasıl sonuçlanacağı) konusunda ipuçları vermektedirler. Benzer şekilde, uygulanan tedavinin etkinliği de, tedavi öncesi ve sonrasında yapılan ayrıntılı nöropsikolojik değerlendirme ile saptanabilir. Kişinin ortaya koyduğu nöropsikolojik profil, yani hastanın bozulan ve korunan süreçleri, ortaya çıkan bozukluklarını telafi etmede kullanacağı stratejilerin belirlenmesinde, diğer bir deyişle rehabilitasyonunun programlanmasında büyük önem taşır.
Nöropsikolojik testler ile değerlendirmeye tabi tutulan mental işlevler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Uyanıklık ve Dikkat
Karmaşık Dikkat ve Yürütücü İşlevler, Perseverans(Sebatlılık), Enterferansa direnç, Tepki inhibisyonu yapabilme, Kategori değiştirebilme
- Planlama
- Soyutlama, Akıl yürütme
- Bellek
- Dil Becerileri
- Aritmetik
Dikkatin mekana yönelimi - Karmaşık görsel algısal işlevler (Vizüo-spasyal/Görsel-mekansal beceriler)
Yapılandırma (Vizüo-konstrüktif beceri)
Praksi
Nöropsikolojik muayene zihinsel durum değerlendirmesi, bütün bilişsel işlevlerin tek tek test edilmesi şeklinde düzenlenir. Bir hastayla nöropsikolojik muayeneye girişirken, önce hastanın uyanıklığının, dikkatinin, motivasyonunun, anlamasının bu muayeneye devam etmeye uygun olup olmadığına karar vermek gerekir.
Yaklaşık 1,5-2 saat süren bellek, dikkat, yürütücü işlevler, dil, görsel mekansal işlevleri kapsayan tam bir nöropsikolojik değerlendirme uygulama paketidir.